Kredietwaardigheid zorgsector verslechterd

Zowel de cure als de care sector staan onder grote financiële druk. Bij alle deelsectoren is een trendbreuk zichtbaar in de financiële ratio’s van 2022. Met name de ouderenzorg en de GGZ laten zorgwekkende cijfers zien. In 2021 werd het resultaat nog op peil gehouden door verschillende compensatiemaatregelen gerelateerd aan Covid-19. Nu deze zijn weggevallen heeft dat zichtbaar impact op de belangrijkste financiële ratio’s. Ook de hoge kosteninflatie speelde afgelopen jaar een belangrijke rol. Het ziekteverzuim en het aandeel PNIL blijven hoog en nemen in alle sectoren toe. Duidelijke signalen dat de arbeidsmarkt in de zorg krap is. Een greep uit de resultaten van de ZorgRating benchmark, een onderzoek waarbij bijna 800 zorginstellingen op zestien financiële en operationele variabelen zijn geanalyseerd. 

28% van ouderenzorg instellingen heeft een zwakke kredietwaardigheid

De verplegings- en verzorgingssector laat in 2022 een trendbreuk zien. De belangrijkste financiële ratio’s zoals de DSCR, EBITDAR-marge en resultaatratio hebben een negatieve ontwikkeling ten opzichte van 2021. De oorzaak van de verslechterde financiële ratio’s ligt waarschijnlijk in de aflopende continuïteitsbijdrage voor Covid-19, de hoge inflatie (o.a. energie) en de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Dit laatste is terug te zien in het toenemend verzuim en het toegenomen aandeel PNIL (van 8,1% naar 9,2%). De gemiddelde kredietwaardigheid van de sector is als gevolg daarvan gedaald. In 2021 had 14% van de VVT-instellingen een zwakke kredietwaardigheid. In 2022 is dat aandeel toegenomen tot 28%. Als positieve noot blijft de patiënttevredenheid onverminderd hoog in deze sector.

Tariefdruk en nieuw cao-akkoord zorgt voor extra financiële druk GHZ

De gehandicaptenzorg laat net als de verplegings- en verzorgingssector een forse daling in kredietwaardigheid zien. In 2021 had 8% van de gehandicaptenzorgaanbieders een zwakke kredietwaardigheid. In 2022 is dit aandeel gestegen naar 23%. Vergelijkbare factoren spelen een rol, waarbij de GHZ de hoogste inzet van PNIL heeft van alle deelsectoren. Daarnaast zijn er signalen dat met name de tarieven voor ZZP VG7 onvoldoende kostendekkend zijn. Er is wel geïnvesteerd in de gehandicaptenzorg. De boekwaarde/aanschafwaarde ratio (de investeringsindicator) is met 2,0% gestegen. Met de aangekondigde tariefdruk en het nieuwe cao-akkoord komt de financiële positie van de gehandicaptenzorg komende jaren verder onder druk te staan.

Eén op de drie GGZ-instellingen loopt risico op financiële problemen

34% van de GGZ-instellingen krijgt in 2022 het label zwakke kredietwaardigheid. Dit wordt mogelijk veroorzaakt door een daling van de operationele marge. De EBITDAR-marge neemt met -1,3% af naar 7,5% in 2022. Het gemiddelde resultaat ligt in 2022 ten opzichte van de laatste vijf jaar op een dieptepunt van 0,8% van de omzet. Naast de hoge kosteninflatie en de krapte op de arbeidsmarkt speelt de impact van het nieuwe zorgprestatiemodel in deze deelsector een rol. Ten aanzien van het investeringsniveau blijft de GGZ achter ten opzichte van de andere deelsectoren.

Cao-afspraken grootste onzekerheid voor ziekenhuizen de komende jaren

21% van de ziekenhuizen heeft een zwakke kredietwaardigheid. De gemiddelde solvabiliteit van de sector is gedaald, dit komt mede door verschuivingen als gevolg van fusies en faillissementen. Van alle deelsectoren hebben de ziekenhuizen het laagste verzuim (7,1%) en laagste aandeel PNIL in 2022 (4,9%). Hierdoor hebben ziekenhuizen de winstgevendheid relatief op peil weten te houden ten opzichte van 2021. De nieuwe cao-afspraken en de mate waarin deze terugkomen in de tariefafspraken biedt de grootste onzekerheid voor de komende jaren. Daarnaast is er een kleine terugloop van de boekwaarde/aanschafwaarde ratio, wat mogelijk een indicatie is dat er in de nabije toekomst een investeringsopgave is.

Bekijk de volledige benchmark ZorgRating 2023

Over ZorgRating

De uitgebreide resultaten van de vier deelsectoren zijn terug te vinden in de volledige benchmark. Hierin is per deelsector de spreiding van de ratings en de ZR-matrix weergegeven. Door zestien financiële en operationele ratio’s te berekenen en te wegen tot een individuele ZorgRating is het mogelijk zorginstellingen over de afgelopen vijf jaar met elkaar te vergelijken. De ZorgRating benchmark is voor de veertiende keer uitgevoerd door Finance Ideas.